Quảng Ninh là nơi cư trú và sinh sống của 22 dân tộc Kinh, Dao, Sán Chỉ, Sán Chay, Hoa... Mỗi dân tộc có những nét văn hoá truyền thống riêng của mình; và điều đó thể hiện thật rõ nét ngay trong mâm cỗ Tết...

Kỳ 3: Xôi ngũ sắc - Bông hoa mùa xuân trên mâm cỗ của người Dao

Hầu như với dân tộc nào thì trên mâm cỗ Tết cũng đều có xôi, điều đó thể hiện rõ nét văn hoá truyền thống gắn với nền sản xuất lúa nước của dân tộc ta. Nhưng với mỗi dân tộc, xôi được chế biến theo cách riêng. Xôi Ngũ sắc là một món xôi đặc trưng của bà con dân tộc Dao.

Xôi Ngũ sắc được làm từ loại nếp nương thơm lừng; trước khi đồ xôi, gạo nếp được ngâm trong nước có các màu xanh, đỏ, tím, vàng, đen, rồi vớt ra cho mỗi màu một lớp trong chõ, ngăn cách bằng lá chuối xé rách cho hơi nóng toả đều. Các màu lấy từ nhiều loại lá rừng, đều là những dược liệu được truyền lại từ nhiều đời, vừa không độc vừa có mùi thơm ngon. Màu đỏ lấy từ lá hung lam hoặc lá bơ poong; màu tím là từ lá bớ cắm; màu đen từ lá sau sau (cây sâu cước); màu xanh từ lá mây; màu vàng từ quả dành dành hoặc củ nghệ. Xôi chín được đơm trong khuôn gói bánh chưng. Nâng khuôn cao dần, hết màu này đến màu khác. Cũng có thể đóng thành năm khuôn oản bày trong đĩa như hình một bông hoa...

Còn vì sao phải là ngũ sắc thì có người giải thích, đó là dựa theo 5 “khí” Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ. Nhưng các cụ già người Dao lại giảng giải: Đó là tượng trưng cho năm đời (con cháu phải nhớ cúng giỗ năm đời, trong nội tộc năm đời không thể có quan hệ hôn thú...).

Hải An

Sắc màu ẩm thực Tết của bà con các dân tộc Quảng Ninh